ZBIÓR ĆWICZEŃ ARTYKULACYJNYCH Z RÓŻNYCH ŹRÓDEŁ – opracowała logopeda Izabela Lepianka
ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE NARZĄDY ARTYKULACYJNE – niezbędne do prawidłowej artykulacji zaburzonych głosek
Usprawnianie warg :
dmuchanie baniek mydlanych wprawianie w ruch poprzez dmuchanie lekkich przedmiotów np.: ptasich piórek, kłębuszków waty, kawałeczków papieru itp.
nadmuchiwanie baloników
granie na trąbkach, gwizdkach
cmokanie parskanie
przytrzymywanie wargami kartki papieru – druga osoba stara się ją wyciągnąć.
przy cofniętych kącikach warg zamykanie i otwieranie ust
nabieranie powietrza pod górną wargę, a następnie pod dolną
ściąganie warg, a następnie rozciąganie cofając kąciki ust przesuwanie ściągniętych ust raz w prawą raz w lewą stronę
nabieranie powietrza do ust – przepychanie powietrza wewnątrz jamy ustnej nadymając raz jeden raz drugi policzek
ssanie górnej wargi, a potem dolnej
Propozycje wykorzystania tych ćwiczeń [Morkowska,1998]:
wkładamy klucz do zamka i zamykamy kłódkę – dziecko zaciska mocno wargi
królik przesuwa pyszczek w prawo i w lewo – dziecko przesuwa ściągnięte wargi raz w prawo raz w lewo
żaba ma szeroką buzię, a bocian wąski i długi dziób – dziecko rozciąga wargi tak jak żaba a potem ściąga wargi wyciągając je jak najdalej do przodu, jak dziób bociana, który chce złapać żabę
chomik wypycha policzki jedzeniem - dziecko zaciska mocno wargi, nadymając raz jeden, raz drugi policzek
baloniki są napełnione powietrzem – dziecko zaciska wargi i nadyma mocno policzki
głodna rybka połyka robaki – dziecko otwiera i zamyka ściągnięte wargi
płuczemy ząbki – dziecko nabiera powietrza pod górną wargę, a potem pod dolną
zły pies warczy i pokazuje zęby – dziecko zamyka zęby i rozciąga wargi tak, aby było widać zęby ssiemy cukierki – dziecko ssie górną, a potem dolną wargę
Usprawnianie ruchów dolnej szczęki :
maksymalne opuszczanie żuchwy i podnoszenie
naśladowanie ruchów żucia przesuwanie żuchwy w lewą , a potem w prawą stronę
wysuwanie żuchwy do przodu i cofanie dotykanie dolnymi zębami górnej wargi dotykanie dolną wargą górnych zębów
Propozycje ćwiczeń [ Morkowska, 1998]:
hipopotam(krokodyl) otwiera szeroko paszczę,
pisklę otwiera szeroko dziobek , bo chce jeść – dziecko opuszcza żuchwę
krowa żuje trawę – dziecko naśladuje ruchy żucia
wiewiórka gryzie orzeszki –dziecko rytmicznie przygryza dolnymi zębami górną wargę, a potem górnymi zębami dolną wargę
wysuwamy szufladę z biurka i wsuwamy ją – dziecko wysuwa żuchwę do przodu i cofa ją
Usprawnianie środka i tylnej części języka:
wysuwanie języka w płaszczyźnie poziomej z ust i chowanie go jak najgłębiej w jamie ustnej
czubek języka przyciśnięty do dolnych siekaczy środek grzbietu podnosimy jak najwyżej w kierunku podniebienia
czubek języka przyciśnięty do dolnych siekaczy środkiem grzbietu trzemy po podniebieniu
czubek języka przy dolnych siekaczach, a tyłem języka staramy się dotknąć podniebienia miękkiego
przyssanie grzbietu języka do podniebienia przy opuszczeniu i podnoszeniu dolnej szczęki mlaskanie środkiem języka
Usprawnianie języka
wysuwanie z ust w płaszczyźnie poziomej wąskiego języka
wysuwanie z ust w płaszczyźnie poziomej szerokiego i płaskiego języka
układanie szerokiego i płaskiego języka tak, aby brzegi języka dotykały do dolnych zębów przygryzanie bocznych brzegów szerokiego i płaskiego języka
podnoszenie brzegów języka (na kształt łyżeczki)
Zabawy usprawniające:
zaspany pies powoli wychodzi z budy .
Dziecko wysuwa powoli język z ust nie opierając o zęby
[Morkowska, 1998] mrówkojad wysuwa daleko język i łapie mrówki.
Dziecko wysuwa język z ust nie opierając o zęby
[Morkowska, 1998] krowa ma wielki, szeroki i płaski język. Dziecko wysuwa szeroki i płaski język, dziecko szybko biegło i jest zmęczone. Dziecko otwiera szeroko buzię i głośno oddycha – naśladując zmęczenie.
Język układa swobodnie - brzegi dotykają dolnych zębów zamieniamy języczek w łyżeczkę – dziecko otwiera szeroko buzię i podnosi brzegi języka
Pionizacja języka, usprawnianie przodu i czubka języka:
dotykanie czubkiem języka na przemian kącików ust
oblizywanie czubkiem języka dolnej i górnej wargi
przesuwanie czubkiem języka po powierzchniach dolnych i górnych zębów
wysuwanie i podnoszenie czubka języka w kierunku nosa i opuszczanie w kierunku brody
dotykanie czubkiem języka na zmianę dolnych i górnych siekaczy
unoszenie czubka języka do wałka dziąsłowego za górnymi zębami
przesuwanie czubkiem języka po podniebieniu - od górnych zębów w głąb jamy ustnej i z powrotem
mlaskanie czubkiem języka
Zabawy usprawniające[Morkowska,1998]:
Malarz maluje pędzlem sufit. Dzieci otwierają szeroko buzię i przesuwają czubkiem języka po podniebieniu[do przodu i do tyłu].
Muchomor ma czerwone kropki na kapeluszu. Dzieci liczą ile muchomor ma kropek dotykając do dziąseł za górnymi zębami czubkiem języka.
Dzięcioł stuka w drzewo. Dzieci czubkiem języka uderzają o górne dziąsła za zębami
Język zjeżdża ze zjeżdżalni. Dzieci przesuwają czubek języka po podniebieniu w głąb jamy ustnej przy otwartej buzi.
Pada deszcz. Wycieraczki w samochodzie przesuwają się raz wprawo raz w lewo. Dzieci przesuwają czubek języka z jednego kącika ust w drugi.
Słoń zrywa banany z drzewa i podnosi trąbę do góry.[dzieci podnoszą czubek języka do górnych dziąseł i zębów].
Słoń zjada banany.[Dzieci zamykają buzię i naśladują ruchy żucia].
Słoń opuszcza trąbę[Dzieci wysuwają język w kierunku brody].
Żabki skaczą po liściach lilii. [Dzieci przy szeroko otwartej buzi podnoszą język do górnych zębów , a następnie dotykają dolnych zębów.
Dzieci huśtają się na huśtawce[Dzieci przesuwają czubek języka z jednego kącika ust w drugi].
Myjemy szczoteczką zęby.[ Przy szeroko otwartej buzi dzieci oblizują czubkiem języka powierzchnię górnych i dolnych zębów].
Dzieci jedzą pączki[przy szeroko otwartej buzi dzieci wysuwają czubek języka na brodę ,a potem podnoszą go do górnej wargi].
Po „zjedzeniu” pączków dzieci myją brudne buzie[dzieci otwierają szeroko buzie i oblizują wargi czubkiem języka].