Rozwój emocjonalny dziecka w wieku przedszkolnym
Niezbędnym elementem mądrości życiowej i doświadczania szczęścia jest dostrzeganie emocji i umiejętność panowania nad nimi w różnorodnych sytuacjach społecznych. To one kierują nami, pozwalają odczuwać i przeżywać, gdyż są zakodowane w naszej naturze i towarzyszą nam przez całe życie. Odzwierciedlają nasz stosunek do sytuacji, zarówno przyjemnej, jak i przykrej, która nie jest nam w danej chwili obojętna. My, dorośli, jeżeli chcemy nauczyć dzieci dobrego i godnego życia, nade wszystko musimy je mądrze kochać.
Wiek przedszkolny to okres szczególnie ważny, gdyż cechuje go niezwykłe bogactwo i zróżnicowanie w przejawianiu emocji. W literaturze psychologicznej stany emocjonalne trwające krótko są określane jako emocje, natomiast takie, które się utrwalają w czasie to uczucia. Tak więc z uwagi na intensywny rozwój emocji i uczuć ważne jest, aby stworzyć dzieciom optymalne warunki do uczenia się sposobów reagowania na różne wydarzenia. Codzienna praca z przedszkolakami pokazuje, iż możliwe jest kształtowanie takich umiejętności, nawyków i cech charakteru, które będą potrzebne do podejmowania właściwych decyzji. Daje to wymierne korzyści, które przekładają się na jakość radzenia sobie z zadaniami, które dziecko podejmie w przyszłości w szkole.
Emocje 3-latków są szczególnie silne oraz krótkotrwałe i zmienne. Maluch nie potrafi ich ukrywać i odróżniać, ani też kontrolować. W tym okresie dominują: radość, smutek, gniew, złość, które dziecko wyraża w żywych gestach, mimice, słowach i okrzykach, a także w ruchach całego ciała. Trzylatek dostrzega miny i gesty dorosłych, i dlatego często jego emocje są odzwierciedleniem emocji rodziców bądź wychowawców. W tym miejscu należy podkreślić jak bardzo istotną rolę odgrywa otwartość i wrażliwość wychowawcy na emocje dziecka oraz serdeczność, wyrozumiałość, cierpliwość. Takie cechy są szczególnie cenne, gdyż są żywym i dobrym przykładem dla dziecka. Sfera najbardziej delikatna, wymaga najwięcej uwagi, aprobaty oraz ciepłej i przyjaznej atmosfery. Tym bardziej, że potrzeba bezpieczeństwa i miłości trzylatka jest szczególnie wzmożona w związku z rozpoczęciem nowego etapu życia, jakim jest przyjście do przedszkola.
Dzieci 4-letnie potrafią już z łatwością rozpoznawać swoje własne uczucia oraz te wyrażane przez kolegów. Są jeszcze nieśmiałe i brakuje im pewności siebie. Zdarza się, że udaje im się panować nad gniewem. Poszerzają swoje relacje z rówieśnikami, nawiązują przyjaźnie. W grupie przedszkolnej zachowania kolegów stają się wzorem do naśladowania. W tym okresie szczególnie ważna jest wnikliwa obserwacja dzieci, ponieważ nawiązują się między nimi relacje społeczne i konieczne jest czuwanie nad okazywaniem przez nich wzajemnego szacunku oraz uczenie radzenia sobie z wybuchami gniewu.
Pięciolatki są już bardzo pewne siebie i z pełną świadomością okazują to innym. W tym okresie rozwoju bardzo wyraźnie kształtuje się obraz samego siebie. Poprzez swoje działania okazują swoją indywidualność oraz potrzebę bycia ważnym. Pięciolatki potrafią rozpoznawać emocje, regulować ekspresję własnych uczuć oraz panować nad tym.
Odkrywają własne przeżycia i dzięki temu są w stanie ocenić własne możliwości. Dowiadują się, że ich zachowanie nie zawsze i nie przez wszystkich jest akceptowane jednakowo. Zapamiętują już wiele opinii na swój temat, zarówno pochlebnych, jak i nieprzychylnych.
W procesie kształtowania prawidłowych emocji u dziecka w każdym wieku jest niewątpliwie zaangażowanie rodziców. Warto, aby rodzice nie szczędzili czasu własnym dzieciom, aby możliwie najczęściej byli „blisko” swojego dziecka, służyli mu wsparciem, dobrym słowem, miłym gestem, uśmiechem. Optymalny klimat domu rodzinnego w procesie rozwoju emocjonalnego warunkuje dobre funkcjonowanie dziecka w przedszkolu oraz wpływa na sukcesy w szkole.
LITERATURA:
- Eichelberger W., Jak wychowywać szczęśliwe dzieci, Wyd. „Tu”, Warszawa 2000.
- Faber A., Mazlish E., Wyzwoleni rodzice, wyzwolone dzieci, Media Rodzina, Poznań 1999.
- Goleman D., Inteligencja emocjonalna, Media Rodzina, Poznań 1997.
- Oatley K., Jenkins Jennifer M., Zrozumieć emocje, PWN, Warszawa 2003.