Podstawa programowa wychowania przedszkolnego wskazuje cel wychowania przedszkolnego oraz efekty realizacji zadań w postaci celów osiąganych przez dzieci. 14 lutego 2017r. podpisane zostało rozporządzenie zmieniające podstawę programową.
CO SIĘ ZMIENIŁO?
W podstawie programowej zostały wyodrębnione 4 najważniejsze obszary rozwoju dziecka
(w „starej” podstawie było ich 17-naście):
- fizyczny,
- emocjonalny,
- społeczny,
- poznawczy.
Znacznie poszerzony został zakres osiągnięć dziecka w obszarze fizycznym. Nowa podstawa programowa rozszerza czynności samoobsługowe dziecka o umiejętności takie jak: wiązanie sznurowadeł, zapinanie guzików, wykonywanie ćwiczeń kształtujących nawyk utrzymywania prawidłowej postawy ciała oraz wykazywanie sprawności ciała i koordynacji w stopniu pozwalającym na rozpoczęcie systematycznej nauki czynności złożonych, którymi jest czytanie i pisanie.
Wiek przedszkolny to złoty wiek w rozwoju motoryki ciała dziecka. Zaniedbanie go może skutkować późniejszymi problemami ze zdrowiem czy kondycją fizyczną – coraz częściej specjaliści mówią o otyłości dzieci oraz niechęci do aktywności fizycznej. Jako rodzice pamiętajmy, że czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał.
Rozporządzenie podkreśla konieczność samodzielnej, swobodnej zabawy, która jest naturalną formą dziecięcej aktywności .
CO Z CZYTANIEM I PISANIEM?
Podstawa programowa jasno określa, iż przedszkole jest miejscem w którym poprzez zabawę dziecko poznaje alfabet liter drukowanych. Zabawy przygotowujące do nauki pisania liter prowadzić powinny jedynie do optymalizacji napięcia mięśniowego, ćwiczeń planowania ruchu przy kreśleniu znaków literopodobnych, ćwiczeń czytania liniatury, wodzenia po śladzie i zapisu wybranego znaku graficznego. Jednocześnie mamy na uwadze, że jeżeli dzieci w sposób naturalny są zainteresowane zabawami prowadzącymi do ćwiczeń czynności złożonych, to działania nauczyciela będą w tę stronę kierowane z uwzględnieniem możliwości rozwojowych dzieci.
Należy jednak pamiętać, że edukacja przedszkolna ma przede wszystkim ukształtować gotowość do podjęcia czynności czytania i pisania, które w dalszym ciągu pozostają domeną edukacji szkolnej.
Kolejnym filarem podstawy programowej (tuż obok obszaru fizycznego) jest emocjonalny obszar rozwoju dziecka. Dziecko kończące przedszkole powinno nie tylko rozpoznawać i nazywać podstawo
we emocje, ale również cechować się empatią, wyrażać swoje stany emocjonalne w sposób adekwatny do zaistniałej sytuacji, wypracować i wdrażać własne strategie zaradcze w momencie znalezienia się w trudnych sytuacjach emocjonalnych, a także z szacunkiem i akceptacją odnosić się do uczuć innych osób. Wymienione kompetencje emocjonalne są bardzo trudne do osiągnięcia dla maluchów, ale możliwe. Obecnie przedszkolaki mają duże trudności w zakresie kontroli swoich emocji, nie radzą sobie ze stresem oraz nie potrafią się odnaleźć w nowych sytuacjach, co wpływa na ich odporność psychiczną i poczucie własnej wartości. Dziecko, które osiągnie optymalny poziom rozwoju fizycznego, społecznego i poznawczego, nie będzie gotowe do podjęcia nauki w szkole, jeśli nie będzie dojrzałe emocjonalnie. Nowa podstawa programowa zwraca uwagę, że zdobywaniu doświadczeń oraz umiejętności ma zawsze towarzyszyć zabawa, ponieważ właśnie podczas niej dzieci przyswajają najwięcej i najchętniej.
Zgodnie z nową podstawą programową, równie ważny jest społeczny obszar rozwoju dziecka. Przedszkolak, który jest gotowy do podjęcia nauki w szkole przejawia poczucie własnej wartości jako oso
by jednocześnie wyrażając szacunek wobec innych osób, odczuwa swoją przynależność do grupy (przedszkolnej, narodowej, itp.), posługuje się swoim imieniem i nazwiskiem, używa zwrotów grzecznościowych podczas powitania, pożegnania, sytuacji wymagającej przeproszenia i przyjęcia konsekwencji swojego zachowania, ocenia swoje zachowanie, respektuje prawa i obowiązki swoje oraz innych osób, obdarza uwagą inne dzieci i osoby dorosłe. Należy zdawać sobie sprawę, że większym problemem współczesnego świata są trudności emocjonalne i nieumiejętność budowania relacji z innymi niż np. nieznajomość zasad ortografii. Nowa podstawa kładzie nacisk na wartości związane z umiejętnościami i zachowaniami społecznymi. Pamiętajmy, że dzisiejsze dzieci to przyszli dorośli, którzy będą kierować się wartościami, które im – jako rodzice czy też nauczyciele - przekazujemy każdego dnia.
Czwartym filarem podstawy jest poznawczy obszar rozwoju dziecka, który określa nie tylko wyrażanie zrozumienia świata i zjawisk, ale również wyraźnie wskazuje, że dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole odróżnia elementy świata fikcji od realnej rzeczywistości, rozpoznaje litery, którymi jest zainteresowane na skutek zabawy i spontanicznych odkryć, czyta krótkie wyrazy, wyraża ekspresję twórczą podczas czynności konstrukcyjnych, klasyfikuje, eksperymentuje, szacuje, przewiduje, określa kierunki, przelicza, rozpoznaje cyfry oznaczające liczby od 0 do 10, posługuje się pojęciami dotyczącymi następstwa czasu, w tym nazwami pór roku, wskazuje zawody wykonywane przez rodziców itd. Warto przypomnieć, że w dokumencie MEN-u nie pojawił się zapis o nabyciu przez przedszkolaki umiejętności czytania i pisania. Za ważniejsze w tym wieku uznaje się rozwój społeczny, emocjonalny i fizyczny. Przedszkole poprzez różnego rodzaju zabawy i ćwiczenia przygotowuje dzieci do nabywania tych umiejętności, ale w dalszym ciągu pozwala dzieciom być dziećmi.
mgr Monika Szefler
Opracowane na podstawie „Przedszkole-miesięcznik dyrektora” oraz Podstawy programowej wychowania przedszkolnego